Drzwi przeciwpożarowe: konstrukcja, rodzaje i wyposażenie

Drzwiami przeciwpożarowymi określa się ruchome zamknięcia stałych otworów usytuowanych w pionowych przegrodach o określonej klasie odporności ogniowej. Podstawowym ich zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom ewakuującym się oraz prowadzącym akcję ratowniczą.

Drzwi przeciwpożarowe powinny być tak skonstruowane, aby przez określony czas zatrzymały przedostawanie się płomieni na stronę przeciwną. Ma to spowodować w przypadku pojawienia się pożaru odcięcie jego rozprzestrzenienia się do innych pomieszczeń albo stref. Jako podstawowe jednostki czasu przyjęto pół godziny, godzinę lub dwie godziny odporności ogniowej. Dodać należy, iż drzwi przeciwpożarowe zapewniają założoną odporność ogniową jedynie w przypadku, gdy są zamknięte, dlatego powinny być wyposażone w urządzenie powodujące samoczynne zamykanie.

Drzwi przeciwpożarowe: płaszczowe i ramowe

Najczęściej w ochronie przeciwpożarowej są stosowane stalowe drzwi przeciwpożarowe rozwierane, składające się ze skrzydła i ościeżnicy oraz okuć umożliwiających ich funkcjonalne działanie.

• Jedną z konstrukcji są drzwi przeciwpożarowe płaszczowe, w których poszyciem skrzydła jest blacha stalowa. Odpowiednio uformowane, a następnie spawane ze sobą lub zgrzewane punktowo dwa arkusze blachy tworzą swoistą skrzynkę, wewnątrz której umieszcza się materiał izolujący. Blacha poszycia ma zazwyczaj grubość od 0,7 do 1,5 mm, natomiast samo skrzydło może mieć grubość od 40 do 75 mm. Wewnątrz konstrukcji, wzdłuż krawędzi bocznych oraz dolnej i górnej, znajdują się wzmocnienia z blachy stalowej. Podstawowym materiałem izolacyjnym jest wełna mineralna, o temperaturze topnienia nie niższej niż 1000° C. Wkład (płyta) z takiej wełny powinien mieć gęstość, która gwarantuje izolacyjność utrzymującą odpowiedni przyrost temperatury w warunkach pożaru. W przypadku drzwi z odpornością półgodzinną (klasy EI2 30), gęstość wełny mineralnej waha się od 150 do nawet 220 kg/m². Ościeżnice drzwi płaszczowych są najczęściej profilowane z blachy stalowej o grubości od 1,5 do 2,0 mm.

• Drugim z rozwiązań konstrukcyjnych są drzwi przeciwpożarowe ramowe. Rama wykonana jest z kształtowników (profili) odpowiednio ze sobą połączonych w narożach i wypełniona nieprzeziernym panelem (płytą) albo szkłem przeciwpożarowym. Są to z zasady stalowe kształtowniki zimnogięte, o różnych przekrojach i konstrukcji, w zależności od systemu drzwi. Grubość skrzydła zależy od wymiarów ramy, systemu oraz klasy odporności ogniowej i może wynosić od kilkudziesięciu do nawet stu kilkudziesięciu milimetrów. Nieprzezierny panel izolacyjny stanowi zazwyczaj płyta z wełny mineralnej z okładzinami z blachy stalowej. Ościeżnice drzwi ramowych wykonuje się ze stalowych kształtowników zimnogiętych.

Specjalne poszycie skrzydła w drzwiach przeciwpożarowych

Innowacyjnym rozwiązaniem w stalowych drzwiach przeciwpożarowych jest sklejenie poszycia skrzydła z wypełnieniem izolacyjnym, dzięki czemu uzyskuje się idealnie płaską powierzchnię. Dotychczas poszycie skrzydła, zwłaszcza o dużej powierzchni, miało naturalną tendencję do falowania, co obniżało walory estetyczne drzwi. Jednocześnie odpowiednio wyprofilowane arkusze blachy poszycia, tworzące zewnętrzne powierzchnie skrzydła drzwi płaszczowych, nie są spawane lub zgrzewane punktowo, ale nitowane w technologii o bardzo wysokiej jakości i dokładności (wykorzystywanej w przemyśle motoryzacyjnym). Dzięki temu unika się uszkodzenia ocynkowanej powierzchni, co znacznie podnosi odporność drzwi na korozję. Technologia ta pozwala także na wykonywanie drzwi o strukturze drewnopodobnej, gdyż wyeliminowano spawanie lub zgrzewanie, będące przyczyną uszkadzania folii zintegrowanej z blachą poszycia. Ponadto drzwi mogą być łączone nitami ze stali nierdzewnej, co dodatkowo podnosi jakość i estetykę. Wewnętrzne wypełnienie izolacyjne skrzydła stanowi wełna mineralna, która jest sklejona z okładzinami. Zespolona konstrukcja, klejona na całej powierzchni, zapewnia bardzo dobrą stabilność oraz sztywność. Dzięki temu stalowe drzwi przeciwpożarowe z innowacyjnym poszyciem domykają się bezpiecznie i dokładnie przylegają do ościeżnicy.

Okucia do drzwi przeciwpożarowych

Na spełnianie przez drzwi przeciwpożarowe wymagań związanych z odpornością ogniową, bardzo duży wpływ mają okucia. Wyrobom tym, oprócz zadań o charakterze funkcjonalno-użytkowym, stawia się także dodatkowe wymagania, niemające przy drzwiach bez odporności ogniowej tak istotnego znaczenia. Dotyczy to m.in. odpowiedniego zamocowania oraz zaizolowania okuć w taki sposób, aby ich obecność nie wpłynęła negatywnie na ewentualne rozszczelnienie się drzwi lub nie doprowadziła do przekroczenia dopuszczalnej temperatury.

Okucia w drzwiach przeciwpożarowych powinny spełniać właściwości określone w normach europejskich, odpowiednich dla poszczególnych rodzajów tych wyrobów. W każdej z norm zawarta jest klasyfikacja oraz tzw. układ (kod) klasyfikacyjny, w którym zawsze w poz. 4 określana jest przydatność danego okucia do drzwi przeciwpożarowych.

Okucia same w sobie nie mają cech odporności ogniowej, gdyż jest to pojęcie, które można stosować tylko do wyrobu finalnego, jakim są drzwi i bramy. Jednak stanowią również element wpływający na cechy tych wyrobów, dla których można określić, poprzez stosowne badania, odporność ogniową. W związku z tym okucia w drzwiach przeciwpożarowych powinny być odpowiednio dobrane oraz przebadane, z pozytywną oceną potwierdzoną oznakowaniem CE, a także prawidłowo zamontowane i eksploatowane.

Do podstawowych okuć zaliczyć można:

• zamki wpuszczane;
• klamki z tarczami;
• zawiasy;
• zamykacze drzwiowe;
• zamknięcia przeciwpaniczne.

Zamki w drzwiach przeciwpożarowych

Zamki wpuszczane zapadkowo-zasuwkowe powinny spełniać wymagania normy PN-EN 12209 "Okucia budowlane. Zamki mechaniczne wraz z zaczepami – wymagania i metody badań", w tym wynikające z załącznika dotyczącego odporności ogniowej. Istotnym zagadnieniem odnoszącym się do zamków wpuszczanych jest sposób ich montażu oraz izolacji, zapewniający uzyskanie przez drzwi odpowiednich parametrów odporności ogniowej. Zamek powinien być zamocowany w kieszeni (skrzynce ochronnej), odpowiednio zaizolowanej wewnątrz skrzydła. Najczęściej stosowanymi materiałami izolującymi tę kieszeń są płyty gipsowo-kartonowe typu GKF oraz inne „izolatory” na bazie krzemu i wapnia. Ważne jest zachowanie właściwych wymiarów zamka, takich jak minimalna długość i szerokość czoła oraz długość zapadki, która powinna wchodzić w otwór blachy zaczepowej na ściśle zdefiniowaną głębokość.

Klamki w drzwiach przeciwpożarowych

Klamki instalowane w drzwiach przeciwpożarowych powinny spełniać wymagania wynikające z zapisów normy PN-EN 1906 Okucia budowlane. Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami – wymagania i metody badań. Są to zazwyczaj klamki stalowe, choć bardzo często stosuje się wykonane z tworzywa sztucznego (polipropylenu), które zgodnie z wymaganiami dla okuć przeciwpożarowych powinny być wyposażone w rdzeń stalowy. Ma to umożliwić otwarcie drzwi po pożarze lub w trakcie jego trwania przez służby gaśniczo-ratunkowe. Również klamki z aluminium i jego stopów powinny, ze względu na niską temperaturę topnienia, mieć rdzeń stalowy. Stosowane z klamkami okucia osłonowe w postaci tarcz podłużnych lub okrągłych (zwanych także szyldami lub rozetami) pełnią w drzwiach przeciwpożarowych wyłącznie funkcję estetyczną, choć wymagają nieco innego przygotowania otworów w skrzydle do ich zamocowania.

Zawiasy w drzwiach przeciwpożarowych

Zawiasy, stanowiące wyposażenie drzwi przeciwpożarowych, powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w normie PN-EN 1935 "Okucia budowlane. Zawiasy jednoosiowe – wymagania i metody badań". Warunkiem niezbędnym jest stosowanie takich, których konstrukcja oraz sposób mocowania są dostosowane do masy skrzydła oraz deklarowanej klasy wytrzymałości (trwałości) mechanicznej drzwi. Z zasady stosuje się zawiasy, charakteryzujące się solidną budową, gwarantującą długotrwałą eksploatację oraz dostatecznie trwałe mocowanie skrzydełek zawiasowych do ramy ościeżnicy i konstrukcji skrzydła drzwiowego. Stosowane w drzwiach przeciwpożarowych zawiasy są najczęściej łożyskowane i mają możliwość regulacji w trzech płaszczyznach. Ze względu na warunek samoczynnego zamykania, w drzwiach – szczególnie płaszczowych w standardowym wykonaniu – są instalowane zawiasy sprężynowe.

Zamykacze w drzwiach przeciwpożarowych

Zamykacze drzwiowe, zwane popularnie samozamykaczami, są stosowane w drzwiach przeciwpożarowych celem m.in. spełnienia warunku wyposażenia w urządzenie zapewniające samoczynne zamykanie. Urządzenia te powinny być zgodne z wymaganiami wynikającymi z normy PN-EN 1154 "Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania – wymagania i metody badań". W normie są zawarte także dodatkowe wymagania dla tego typu drzwi; także odnoszące się do odpowiedniego momentu zamykającego, przypisanego do danej wielkości zamykacza. W drzwiach przeciwpożarowych najczęściej stosuje się zamykacze, których głowica jest mocowana w ich górnej części. Poprawne i trwałe zamocowanie głowicy wymaga, szczególnie w drzwiach płaszczowych, odpowiedniego wzmocnienia konstrukcji skrzydła w miejscu jej instalacji.

Zamknięcia przeciwpaniczne w drzwiach przeciwpożarowych

Zamknięcia przeciwpaniczne stanowią często wyposażenie drzwi przeciwpożarowych, a ich konstrukcja powinna odpowiadać postanowieniom normy PN-EN 1125 "Okucia budowlane. Zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym, przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych – wymagania i metody badań". Zamknięcia, o których mowa, mogą być mocowane do drzwi jedynie w odpowiedniej konfiguracji z innymi okuciami (klamki, zamki), w odniesieniu do których potwierdzono możliwość bezproblemowej współpracy. Zamknięcia przeciwpaniczne, zwane także dźwigniami, są najczęściej wykonywane z aluminium lub stali nierdzewnej.

Forum Branżowe, miesięcznik branżowy o stolarce otworowej