Okucia okienne a klasy odporności na włamanie. Wymagania normowe i kryteria techniczne
Odporność okien na włamanie w dużej mierze zależy od zastosowanych okuć. To one odpowiadają za utrudnienie wyważenia skrzydła. Okucia antywłamaniowe powinny być poddane badaniom i przypisane do odpowiedniej klasy odporności na włamanie.
Spis treści
- Okucia okienne i ich wpływ na odporność na włamanie okien
- Okucia okienne antywłamaniowe – normy i wymagania
- Okucia okienne – kryteria klasyfikujące odporność na włamanie
- Okucia okienne antywłamaniowe – charakterystyka
Odpornością na włamanie budowlanych wyrobów otworowych, do których zalicza się okna i drzwi, nazywamy właściwość polegającą na stawianiu oporu próbom siłowego wejścia do chronionego pomieszczenia, z użyciem siły fizycznej oraz za pomocą określonych narzędzi. W literaturze fachowej z tej dziedziny przyjmuje się, iż większość złodziei zdefiniowanych jako przypadkowych odstępuje od próby włamania, jeżeli nie udaje się sforsować oporu stawianego przez budowlany wyrób otworowy przez 3 minuty.
Okucia okienne i ich wpływ na odporność na włamanie okien
Należy podkreślić, że nie ma takich okuć okiennych, które zapewnią całkowitą odporność na włamanie okien i drzwi – także niekiedy nazywanych drzwiami lub oknami antywłamaniowymi. Dysponujący odpowiednio długim czasem włamywacz, wyposażony w stosowny sprzęt, jest zdolny pokonać każde zabezpieczenie.
Istnieją jednak różne poziomy odporności na włamanie, które zostały zapisane w normach. Klasy odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych opierają się głównie na czasie potrzebnym włamywaczowi do ich sforsowania.
Jak już powyżej stwierdzono, budowlane wyroby otworowe mogą stawiać opór przed nieuprawnionym sforsowaniem wejścia z użyciem siły fizycznej wspomaganej odpowiednimi narzędziami. Okucia okienne lub drzwiowe w nich stosowane powinny cechować się określoną klasą odporności na włamanie. W przypadku okien i drzwi balkonowych zostały one wyposażone w elementy utrudniające wyważenie skrzydła z ościeżnicy, zazwyczaj trzpienie ryglujące w kształcie grzybka, zainstalowane na skrzydle. Współpracują one ze stalowymi zaczepami zamocowanymi na ramie ościeżnicy. Miejsce, w którym grzybek współpracuje z zaczepem, określa się jako „punkt bezpieczny”. Im ich więcej na obwodzie wyrobu, tym większa jest jego odporność na włamanie.
Przyjmuje się, że okno:
- w 1. klasie odporności na włamanie (RC 1) powinno być wyposażone w okucie okienne mające co najmniej cztery „punkty bezpieczne”
- w 2. klasie odporności na włamanie (RC 2) powinno być wyposażone w okucie okienne, w którym każdy punkt ryglowania jest bezpieczny.
Bardzo wysoki stopień bezpieczeństwa poszczególnych pomieszczeń, a także całych budynków można uzyskać poprzez połączenie mechanicznych elementów zabezpieczających (w stolarce zalicza się do nich: wytrzymałość ram skrzydeł i ościeżnic, właściwe oszklenie oraz odpowiednie okucia okienne lub drzwiowe) z systemami alarmowymi.
Okucia okienne antywłamaniowe – normy i wymagania
Obecnie w Polsce oraz w większości innych krajów europejskich stosowanie budowlanych wyrobów otworowych o określonej i dobranej do wymagań obiektu budowlanego klasie odporności na włamanie nie jest obowiązkowe. Ostatnie lata wykazują jednak coraz większą popularność tego typu rozwiązań. Dotyczy to głównie obiektów mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych oraz użyteczności publicznej. Norma PN-EN 1627:2021 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Wymagania i klasyfikacja” precyzuje wymagania i klasyfikację właściwości dotyczących odporności na włamanie wyrobów wymienionych w jej tytule oraz definiuje pojęcie klasy odporności. Powyższą problematykę uzupełniają trzy normy:
- PN-EN 1628:2021-11 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia statyczne”,
- PN-EN 1629:2021-11 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia dynamiczne”,
- PN-EN 1630:2021-11 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego”.
Norma PN-EN 1627:2021 zawiera m.in. klasy odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych, które uwzględniają metody działania włamywaczy okazjonalnych lub przypadkowych (klasy RC 1, RC 2, RC 3.) oraz bardziej doświadczonych i profesjonalnych (klasy RC 4, RC 5, RC 6). W oknach przeciwwłamaniowych najczęściej są stosowane okucia okienne 1. lub 2. klasy, w drzwiach podobnego typu natomiast – od 1. do 4.
Wymieniony dokument normalizacyjny precyzuje również wymagania odnoszące się bezpośrednio do okuć – wkładek bębenkowych, tarcz drzwiowych i zamków w odniesieniu do poszczególnych klas odporności na włamanie. Ponadto ujęto dodatkowe kryteria obejmujące m.in. cel ochrony, granice i metody badania.
Okucia okienne – kryteria klasyfikujące odporność na włamanie
Okucia okienne wykonane w klasach 1. oraz 2., i przewidzianych do zastosowania w oknach o takich samych klasach odporności na włamanie, określono m.in. następujące kryteria klasyfikacyjne:
- ze względu na wymagania konstrukcji przeciwwłamaniowej w okuciach okiennych należy stosować:
– czopy ryglujące z funkcją przeciwwyważeniową,
– ochronę mechanizmu napędowego przed przewierceniem,
– blokadę obrotu klameczki;
- ze względu na wytrzymałość okucia okienne powinny być odporne na działanie:
– siły 3 kN – pod obciążeniem statycznym skrzydła,
– masy 30 kg – pod obciążeniem dynamicznym skrzydła;
- ze względu na czas okucia okienne powinny być odporne na włamanie ręczne:
– dla klasy 1. – nie określa się,
– dla klasy 2. – przez okres trzech minut.
Okucia okienne antywłamaniowe – charakterystyka
We wznoszonych budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej montuje się głównie okna rozwierano-uchylne, które umożliwiają dobre oświetlenie pomieszczeń i ich regularną wentylację. Stosowane w nich okucia okienne, zwane także obwiedniowymi, służą do otwierania i blokowania okien oraz drzwi balkonowych. Coraz częściej okucia okienne mają określoną odporność na włamanie, choć zazwyczaj jest to 1. lub 2. klasa według normy PN-EN 1627:2021.
Najczęściej dotyczy to okuć okiennych nowej generacji, łączących w sobie wiele innowacyjnych, a jednocześnie praktycznych rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych. Występują w postaci systemów modułowych o przejrzystej strukturze i znacznie zredukowanej, w odniesieniu do dotychczasowych rozwiązań, liczbie elementów. Ich cechą charakterystyczną jest duża elastyczność, pozwalająca na wykonanie okuć okiennych rozwierano-uchylnych z dodatkowymi funkcjami oraz możliwością podwyższenia poziomu bezpieczeństwa okna. Zgodnie z aktualnymi trendami wzornictwa przemysłowego zaczepy ramowe oraz zawiasy mają zaokrąglone krawędzie. Poza ergonomicznym i estetycznym wyglądem gwarantuje to także łatwe utrzymanie okuć okiennych w czystości.
Oferowane obecnie okucia okienne cechują się modułową budową i maksymalną uniwersalnością elementów. Producenci poszczególnych systemów zazwyczaj modernizowali swoje wyroby poprzez eliminację specjalnych elementów ramowych, wprowadzając na ich miejsce standardowe zaczepy, z możliwością wyposażenia ich w adaptery. Skutkuje to stosowaniem jednego rozwiązania konstrukcyjnego elementu ryglującego, przeważnie w postaci stalowego grzybka współpracującego ze wszystkimi zaczepami okucia okiennego. W połączeniu ze stalowym zaczepem zapewnia on wymaganą szczelność i bezpieczeństwo okna, a także łatwą regulację docisku skrzydła do ościeżnicy.
Okucia okienne rozwierano-uchylne o zwiększonej odporności na włamanie powinny spełniać jedno z kryteriów klasyfikacyjnych, jakim jest blokada obrotu klameczki. Uniemożliwia ona jej przekręcenie i otwarcie okna w sytuacji wybicia lub wycięcia szyby przez włamywacza i przełożenie przez utworzony otwór ręki. Podobną funkcjonalność ma blokada z wślizgiem, która jest stosowana wraz z elementem wielofunkcyjnym, pełniącym dodatkowo rolę zatrzasku balkonowego. Okucia okienne mogą również mieć udział w wietrzeniu pomieszczeń.
We współczesnym budownictwie montuje się okna o coraz większych wymiarach, a więc i o dużej masie. W związku z tym opracowano dla nich specjalne konstrukcje okuć okiennych rozwierano-uchylnych o podwyższonej odporności na włamanie. Rozwiązania te cechują się zazwyczaj zawiasami całkowicie ukrytymi w luzie wrębowym, co powoduje, że w przypadku zamkniętego okna są zupełnie niewidoczne.
Okna z zabezpieczeniem przeciwwłamaniowym mogą być także wyposażone w funkcję związaną z elektroniczną kontrolą. Wymaga to zamontowania na ościeżnicy specjalnych zaczepów kontaktowych, współpracujących z elementami okuć okiennych, usytuowanych na skrzydle okna. Zintegrowane z okuciem okiennym czujniki informują, które okna są zamknięte, a które otwarte. Ponadto ten rodzaj okuć okiennych może współdziałać z systemami grzewczymi i klimatyzacyjnymi oraz instalacjami alarmowymi zamontowanymi w pomieszczeniu.
