Okucia do drzwi szklanych – rodzaje, wymagania i montaż
Okucia do drzwi szklanych i stosowane w nich rozwiązania technologiczne muszą być właściwie dopasowane do specyfiki szkła. Okucia do drzwi szklanych oprócz tego, że odpowiadają za poprawne działanie drzwi, znacząco wpływają na ich wygląd.
Spis treści
- Okucia do drzwi szklanych rozwieranych
- Okucia do drzwi szklanych przesuwnych
- Okucia do drzwi szklanych – sposoby montażu
- Jak instalować okucia do drzwi szklanych? Instrukcja
- Normy, którym podlegają okucia do drzwi szklanych
W całości ze szkła są wykonywane skrzydła drzwi rozwieranych, przesuwnych, wahadłowych i obrotowych. Wyroby takie popularnie nazywa się całoszklanymi. Funkcjonowanie drzwi wymaga wyposażenia ich w stosowne okucia do drzwi szklanych, takie jak: zamki, zawiasy, klamki, uchwyty i zamykacze, a w przypadku drzwi przesuwnych szklanych – w kompletne zestawy.
Okucia do drzwi szklanych rozwieranych
Okucia do drzwi szklanych stosowane do ich zawieszenia to oczywiście zawiasy. Zawiasy do drzwi szklanych powinny charakteryzować się odpowiednią wytrzymałością, uwzględniającą dużą masę tafli szklanej, a także rozwiązaniami przystosowanymi do mocowania w tym materiale. W drzwiach z ościeżnicami drewnianymi lub metalowymi, najczęściej są instalowane zawiasy jednoosiowe o konstrukcji dzielonej, wymagające wykonania w skrzydle dwóch otworów przelotowych, o średnicy od 15 do 18 mm. Stosuje je się głównie do skrzydeł wykonanych z tafli szklanych o grubości w zakresie 8–12 mm i masie do 60 kg.
Drzwi bezościeżnicowe i instalowane w szklanych ścianach działowych zazwyczaj wyposaża się w tzw. okucia do drzwi szklanych narożne, spełniające rolę dolnej zawiasy we współpracy z osią obrotu lub zamykaczem zamontowanym w posadzce. Są przystosowane do współpracy ze skrzydłami o masie do 200 kg, wykonanymi z tafli szklanych o grubości od 8 do 22 mm. Jest to okucie o konstrukcji dzielonej, a jego zamontowanie wymaga wykonania w narożu tafli szkła wycięcia oraz otworu. Charakteryzuje się wielowymiarową możliwością regulacji, co ułatwia łatwy i szybki montaż. Ponadto zapewnia stabilne zamocowanie tafli szklanej skrzydła o szerokości nawet 1300 mm. Jeszcze inny rodzaj okuć do drzwi szklanych umożliwiających mocowanie i obrót skrzydła stanowią zawiasy trzpieniowe, z których górny jest usytuowany w ścianie lub suficie, a dolny w posadzce.
Na rynku dostępne są okucia do drzwi szklanych, które nie wymagają żadnej obróbki tafli szklanej. Najczęściej są to rozwiązania, w których tafla skrzydła jest osadzona w uchwycie zawiasy z uszczelkami stanowiącymi jedno skrzydełko i zaciśniętą specjalnie dobranym wkrętem. Drugie skrzydełko zawiasy przykręca się do ościeżnicy lub bezpośrednio do ościeża. Taki sposób mocowania stosowany jest również w zawiasach krytych, w które można wyposażyć drzwi szklane z przylgowymi ościeżnicami drewnianymi lub metalowymi. Jedno ze skrzydełek ma kształt uchwytu mocującego przystosowanego do montażu zaciskowego na szklanym skrzydle, zaś drugie skrzydełko jest w sposób ukryty przykręcane do ościeżnicy. Tego typu okucia do drzwi szklanych gwarantują kąt otwarcia do 180° oraz możliwość bezstopniowej regulacji w dwóch płaszczyznach (w pionie i poziomie).
Odmianą drzwi rozwieranych są drzwi wahadłowe, które także mogą być całoszklane. Wymagają zastosowania odpowiednich do ich funkcji zawiasów. Sposób mocowania tego typu okuć do drzwi szklanych jest podobny do prezentowanych już w klasycznych szklanych drzwiach rozwieranych. Mogą być również wyposażone w niewidoczne zamykacze z obustronną blokadą położenia otwarcia w 90°. Skrzydło drzwiowe ma możliwość zamknięcia się w bezpieczny sposób do pozycji 0°. Zawiasy z ukrytym mechanizmem zamykającym są zazwyczaj przystosowane do drzwi jedno- i dwuskrzydłowych, zarówno z typową ościeżnicą, jak i bezościeżnicowych.
Zamki do drzwi szklanych rozwieranych mają zazwyczaj konstrukcję dzieloną. Może to być zamek zapadkowo-zasuwkowy z klamką i wkładką bębenkową, z mechanizmem opartym o typowe rozwiązanie zamka. Mechanizm jest umieszczony w korpusie i pomiędzy nim a specjalną nakładką znajdującą się po drugiej stronie tafli szklanej, gdzie znajdują się przekładki gumowe. Trzpień klamki oraz wkładka bębenkowa przechodzą przez taflę szklaną poprzez wykonane w niej otwory przelotowe (zazwyczaj o średnicy 50 mm), przez które przechodzą również wkręty mocujące korpus zamka. Na tak zamontowane elementy zamka zakłada się z obu stron obudowy, wykonywane najczęściej ze stali odpornej na korozję. Okucia do drzwi szklanych (zamki) o takim rozwiązaniu są głównie stosowane do drzwi ze skrzydłem wykonanym z tafli szklanej o grubości 8 lub 10 mm, masie do 70 kg oraz szerokości nie przekraczającej 1200 mm.
Często spotykane rozwiązanie to zamek do drzwi szklanych zasuwkowy, który mocuje się centralnie w szklanej tafli skrzydła. To okucie do drzwi szklanych także ma konstrukcję dzieloną i jest wyposażone w klamkę usytuowaną poziomo za wkładką bębenkową. Oba okucia współpracujące z tego typu zamkiem wymagają wykonania w tafli szklanej dwóch przelotowych otworów, przeważnie o średnicy 45 mm, przez które również przechodzą wkręty mocujące.
Okucia do drzwi szklanych obejmują również takie rozwiązania jak zamek zasuwkowy z wkładką bębenkową, mocowany w górnym lub dolnym narożu skrzydła. Zamki tego typu są popularnie zwane narożnymi i wymagają wykonania w narożu skrzydła stosownego wybrania oraz otworu przelotowego.
Inne okucia do drzwi szklanych, które umożliwiają zamykanie drzwi szklanych to zamki z wkładką bębenkową, wbudowane w dwustronny uchwyt drzwiowy. Od strony zewnętrznej zamek jest otwierany kluczem, natomiast od wewnątrz przy pomocy pokrętła. Blokada skrzydła drzwi następuje poprzez przesuw zasuwki zamka w dolnej części uchwytu w znajdujące się w posadzce gniazdo zaczepu. Mocowanie uchwytu z zamkiem wymaga wykonania w tafli szkła dwóch otworów o średnicy 36 mm.
W określonych sytuacjach drzwi szklane rozwierane, powinny być wyposażone w zamykacz z regulacją przebiegu zamykania (samozamykacz do drzwi szklanych). Popularne okucia do drzwi szklanych z tego zakresu stanowią zamykacze drzwiowe wierzchnie z ramieniem nożycowym, montowane w górnej części skrzydła. Wyrób składa się głównie z korpusu, ramienia oraz elementów montażowych. Zazwyczaj ramię jest wyposażone w funkcję blokady położenia otwarcia drzwi oraz możliwość regulacji prędkości zamykania. W skład zamykaczy do drzwi szklanych wchodzi dodatkowo uchwyt zwany klemą zaciskową, umożliwiający montaż korpusu do tafli szklanej skrzydła, bez konieczności wykonywania w niej otworów. Ramię zamykacza jest mocowane do ościeżnicy drzwi.
Dość często, szczególnie w drzwiach bezościeżnicowych, stosuje się zamykacze wpuszczane podłogowe. Takie okucia do drzwi szklanych całkowicie wbudowuje się w posadzkę, więc po zamontowaniu widoczna jest tylko pokrywa. Typowy zamykacz podłogowy składa się głównie ze stalowej obudowy, korpusu z mechanizmem, pokrywy oraz trzpienia, zwanego także osią obrotu.
Okucia do drzwi szklanych przesuwnych
Występują dwa podstawowe rodzaje drzwi przesuwnych: naścienne oraz ze skrzydłami chowanymi w ścianie, zazwyczaj z użyciem kaset. Podstawowe okucia do drzwi szklanych obejmują system przesuwny, w skład którego głównie wchodzi szyna jezdna i przemieszczające się wzdłuż niej wózki, do których jest umocowane skrzydło. W systemie naściennym rozróżnia się okucia do drzwi szklanych widoczne (z punktowym mocowaniem szklanego skrzydła i wyeliminowaniem maskownic) oraz z ukrytym mechanizmem mocującym i jezdnym.
Okucia do drzwi szklanych „widoczne” wymagają estetycznego wykonania (głównie ze stali odpornej na korozję), a jednym z rozwiązań są wózki w kształcie litery X. Wózki są zazwyczaj wyposażone w samosmarujące łożyska kulkowe oraz bardzo wytrzymałe rolki jezdne. Ponadto w skład okuć do drzwi przesuwnych tego typu wchodzą specjalne zabezpieczenia przed wypadnięciem skrzydła z szyny jezdnej oraz ograniczniki zatrzymujące na końcu drogi ruchu.
Drugi rodzaj okuć do drzwi szklanych charakteryzuje się minimalizacją wymiarów poszczególnych elementów składowych. Rozwiązania konstrukcyjne zapewniają niewidoczne mocowanie tafli szklanej w kształtowniku stanowiącym szynę jezdną lub przy pomocy osłony maskującej. Najczęściej rolki jezdne i elementy zaciskowe mocujące taflę szklaną są całkowicie ukryte w szynie.
W systemie drzwi przesuwnych chowanych w ścianie stosuje się zazwyczaj kasetę, którą stanowi specjalna metalowa konstrukcja. Okucia do drzwi szklanych tego typu to oprócz szyny jezdnej i wózków prowadnicy dolnej mocowanej do podłoża, obejmują ograniczniki chwytające skrzydło w momencie otwierania i zamykania drzwi.
Okucia do drzwi szklanych – sposoby montażu
Okucia do drzwi szklanych są mocowane do skrzydeł wykonanych głównie z bezpiecznego pojedynczego szkła hartowanego, zazwyczaj poprzez skręcanie. Ważnym zagadnieniem w konstruowaniu okuć do drzwi szklanych jest stosowanie rozwiązań z jak najmniejszą liczbą otworów niezbędnych do ich zamocowania. Okucia do drzwi szklanych można również montować bezotworowo, przy pomocy specjalnych uchwytów lub szyn metalowych. Wymaga to stosowania dodatkowych uszczelek pomiędzy korpusem uchwytu lub szyny a taflą szklaną oraz wkrętów dociskających. Dodać jeszcze można, iż spotykane są również techniki przyklejania okuć do drzwi szklanych.
Okucia do drzwi szklanych, analogicznie jak w przypadku wykonanych z drewna, metalu lub tworzyw sztucznych, powinny umożliwiać bezpieczny ruch skrzydła oraz zamknięcie i trwałą eksploatację drzwi. Konstrukcja samych okuć do drzwi szklanych jest również podobna do tych stosowanych w „tradycyjnych” drzwiach lecz uwzględnia specyfikę podłoża, do którego są mocowane (tj. szkła).
Jak instalować okucia do drzwi szklanych? Instrukcja
Okucia do drzwi szklanych do poprawnego montażu wymagają bardzo często wykonania otworów w tafli szkła, poprzez wiercenie, wycinanie itp. Skrzydła są głównie wykonywane z hartowanego szkła bezpiecznego, które nie może być poddawane dodatkowej obróbce. Wszystkie więc otwory, wybrania i wycięcia należy realizować przed procesem hartowania.
Montaż okuć do drzwi szklanych, ze względu na specyfikę tego materiału (szkło wymaga przestrzegania odpowiednich zasad w trakcie jego obróbki) wymaga spełnienia precyzyjnych wytycznych zarówno tych wskazanych przez producentów, jak i zawartych w fachowej literaturze:
- średnica otworów przelotowych w szkle nie może być mniejsza niż grubość szkła,
- minimalna odległość pomiędzy otworami nie może być mniejsza niż podwójna grubość szkła,
- minimalna odległość otworu od krawędzi tafli szklanej nie może być mniejsza niż podwójna grubość szkła, przy czym w narożniku jedna z odległości musi być jeszcze powiększona o 5 mm.
Tolerancje wymiarowe elementów mocujących okucia do drzwi szklanych oraz przechodzących przez otwory w szkle, powinny uwzględniać tolerancję wymiarową szkła hartowanego. Przykładowo można podać, iż odchyłki wymiarów otworów o średnicy do 40 mm wynoszą ± 1 mm, a odchyłki tafli szklanych o grubości od 7 do 15 mm wynoszą ± 1,5 mm.
Ważną sprawą jest, aby szkło w żadnym miejscu nie stykało się bezpośrednio z metalowymi częściami okuć i elementów mocujących. Do niezbędnego wymogu należy stosowanie tworzywowych lub gumowych podkładek i przekładek. Niektórzy z producentów okuć do drzwi szklanych zalecają wypełnianie wolnych przestrzeni pomiędzy podkładkami a szkłem odpowiednim klejem. Zapewnia to sztywne połączenie i eliminuje możliwość przesuwania się ruchomych elementów okuć, a w trakcie montażu pozwala na właściwe ustawienie i regulację usytuowania okucia na tafli szklanej.
Normy, którym podlegają okucia do drzwi szklanych
Okucia do drzwi szklanych mają zasadniczy wpływ na właściwe działanie drzwi, powinny więc spełniać dotyczące ich wymagania, wynikające głównie z norm. Okucia do drzwi szklanych z zasady mają takie same rozwiązania konstrukcyjne jak do drzwi drewnianych, metalowych itd., różnią się bowiem jedynie w części mocującej do skrzydła lub ościeżnicy.
Okucia do drzwi szklanych powinny więc spełniać wymagania wynikające m.in. z następujących norm:
- PN-EN 12209:2005+AC:2006 „Okucia budowlane. Zamki. Zamki mechaniczne wraz z zaczepami – Wymagania i metody badań”,
- PN-EN 1935:2003 „Okucia budowlane. Zawiasy jednoosiowe. Wymagania i metody badań,
- PN-EN 1303:2015 „Okucia budowlane. Wkładki bębenkowe do zamków. Wymagania i metody badań”,
- PN-EN 1154:1999/A1:2004 „Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań”,
- PN-EN 1527:2019 „Okucia budowlane – Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych – Wymagania i metody badań”.
Występują jednak rozwiązania okuć nie odpowiadające zawartym w normach definicjom wyrobów, jak np. w przypadku zawiasów objętych normą PN-EN 1935:2003. Norma dotyczy tylko zawiasów jednoosiowych, którymi nie są przykładowo kryte zawiasy. Wyroby takie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, powinny mieć Krajową (KOT) lub Europejską (ETA) Ocenę Techniczną.
