Okucia do drzwi przesuwnych wewnętrznych – rodzaje i wymagania

Okucia do drzwi przesuwnych wewnętrznych możemy podzielić na różne systemy. Do podstawowych należy zaliczyć system naścienny oraz ze skrzydłami chowanymi w ścianie. Wymienić należy także okucia do drzwi przesuwnych składanych (łamanych).

Spis treści

1. Okucia do drzwi przesuwnych jako sposób na nowoczesną aranżację wnętrz
2. Okucia do drzwi przesuwnych – system naścienny
3. Okucia do drzwi przesuwnych szklanych
4. Okucia do drzwi przesuwnych ze skrzydłami chowanymi
5. Okucia do drzwi przesuwnych składanych i o zwiększonych gabarytach
6. Okucia do drzwi przesuwnych – normalizacja

Okucia do drzwi przesuwnych jako sposób na nowoczesną aranżację wnętrz

Drzwiami przesuwnymi nazywamy wyrób otworowy składający się z jednego lub więcej skrzydeł poruszających się w swoich prowadnicach, równolegle do sąsiadującej ściany. Występują dwa podstawowe systemy okuć do drzwi przesuwnych wewnętrznych: naścienny oraz ze skrzydłami chowanymi w ścianie, zazwyczaj z użyciem kasety. Do grupy drzwi przesuwnych zalicza się także drzwi składane (łamane), których skrzydło jest przeważnie zbudowane z dwóch elementów połączonych w części górnej i dolnej zawiasami, poruszające się wzdłuż górnej prowadnicy. W przypadku zwiększonych gabarytów, stosowana jest także dolna prowadnica.

Okucia do drzwi przesuwnych można podzielić również na:

• okucia do drzwi przesuwnych lekkich – ze skrzydłem o masie mniejszej niż 100 kg, oraz drzwi ciężkich – ze skrzydłem o masie 100 kg i większej,
• okucia do drzwi zawieszonych górą (głównie lekkie) – podwieszone za pomocą górnych wieszaków poruszających się po górnej bieżni przymocowanej do górnego elementu konstrukcji oraz drzwi toczące się dołem (zazwyczaj ciężkie) – prowadzone w górnej prowadnicy, z rolkami poruszającymi się po dolnej bieżni zamocowanej do podstawy konstrukcji lub podłogi.

Zastosowanie okuć do drzwi przesuwnych wewnętrznych umożliwia uzyskanie wolnej przestrzeni zajmowanej przez skrzydło w trakcie otwierania i zamykania drzwi rozwieranych. Oprócz oszczędności miejsca, pomieszczenie wizualnie się powiększa, co jest istotne przy niewielkich metrażach. Jak powyżej podano, występuje system drzwi naściennych, w których skrzydło przesuwa się po bieżni prowadnicy zamontowanej na zewnątrz ściany. W drugim systemie skrzydło drzwi chowa się wewnątrz ściany, głównie za pomocą specjalnej konstrukcji, zwanej popularnie kasetą. Stanowi ją rozwiązanie, pozwalające na swobodny przesuw skrzydła z zachowaniem jego pełnej stabilności w momencie ruchu, a także ściany, w której jest umiejscowiona. Oba systemy charakteryzują się optymalizacją przestrzeni, jednak sposób chowania skrzydła w ścianie stwarza dodatkowo możliwość zagospodarowania miejsca w jej obrębie.

Drzwi przesuwne wewnętrzne są zazwyczaj otwierane i zamykane ręcznie, poprzez popchnięcie skrzydła lub naciśnięcie klamki. Można je także wyposażyć w napęd elektromechaniczny z odpowiednim sterowaniem, pozwalający na automatyczne otwieranie i zamykanie.

Okucia do drzwi przesuwnych – system naścienny

Do podstawowych okuć do drzwi przesuwnych w systemie naściennym zaliczyć można:

• szynę jezdną z prowadnicą i bieżnią górną, którą stanowi kształtownik o przekroju rurowym, dźwigającym przesuwające się po nim wózki/wieszaki drzwi zawieszonych górą,
• wózek jezdny (zwany także wieszakiem górnym) wyposażony w dwie lub cztery rolki, służący do zawieszania górą skrzydła drzwi, co umożliwia ich poruszanie się w bok,
• ogranicznik, który jest stosowany do zatrzymania skrzydła drzwi na końcu drogi ruchu,
• osłonę maskującą, służącą do przykrycia mechanizmów mocujących i jezdnych.

W systemie naściennym rozróżnia się jeszcze okucia do drzwi przesuwnych mocowanych „widocznie”, w których wyeliminowano osłony maskujące. Wyroby te wymagają bardzo estetycznego wykończenia, w związku z czym są wykonywane głównie ze stali odpornej na korozję. Jedno z takich rozwiązań stanowią wózki jezdne w kształcie litery X, podkreślające minimalistyczną, a zarazem nowoczesną stylistykę.

Drugi rodzaj okuć do drzwi przesuwnych tego systemu charakteryzuje się maksymalnym zmniejszeniem wymiarów poszczególnych elementów składowych. Pozwala to na ukrycie wózków jezdnych i zamocowania skrzydła w kształtowniku szyny jezdnej lub przy pomocy osłony maskującej. Oferowane są różne rozwiązania okuć do drzwi przesuwnych ze skrzydłami drewnianymi, z tworzyw sztucznych i metalowych. Zastosowane nowoczesne technologie i wysokogatunkowe materiały umożliwiły wdrożenie wyrobów z precyzyjnymi i cichobieżnymi wózkami jezdnymi, zapewniającymi wysoką obciążalność i żywotność okuć. Amortyzatory ograniczników krańcowych powodują łagodne wyhamowanie skrzydła drzwi i samoczynne dociągnięcie do skrajnego położenia. Takie działanie oszczędza drzwi i okucia oraz zwiększa ich trwałość.

Ponadto oba powyżej wymienione rodzaje okuć do drzwi przesuwnych, a szczególnie szyny jezdne, mogą być przystosowane do mocowania na ścianie lub suficie pomieszczenia.

Okucia do drzwi przesuwnych szklanych

Okucia do drzwi przesuwnych szklanych są specyficznym, ale coraz częściej znajdującym zastosowanie rozwiązaniem, cechującymi się wysoką jakością wykonania oraz interesującą stylistyką. Są to nowoczesne konstrukcje zapewniające niezawodne działanie drzwi jedno- i dwuskrzydłowych. W systemach „widocznych”, np. z wózkami w kształcie litery X, można zazwyczaj podwieszać skrzydła szklane o masie do 150 kg. Wózki są wyposażone w samosmarujące łożyska kulkowe oraz rolki jezdne z powłokami bardzo wytrzymałymi na obciążenia dynamiczne i z wysoką odpornością na ścieranie oraz z niskim współczynnikiem tarcia. Ponadto w ich skład wchodzi specjalne zabezpieczenie przed wypadnięciem skrzydła z szyny jezdnej. Rozwiązania tego rodzaju mają możliwość regulacji położenia w pionie szklanego skrzydła w zakresie ± 2 mm bez konieczności jego demontażu. Z kolei konstrukcje „ukryte” okuć do drzwi przesuwnych zapewniają zwykle niewidoczne mocowanie tafli szklanej w kształtowniku stanowiącym szynę jezdną. Rolki jezdne i elementy zaciskowe mocujące taflę szklaną są całkowicie ukryte w szynie. Montaż takich drzwi jest z zasady prosty i szybki dzięki zastosowaniu zatrzaskowego sposobu mocowania podzespołów. Rozwiązanie można stosować do szkła o grubości od 8 do 12 mm i nie jest wymagana jakakolwiek jego obróbka. Występują okucia do drzwi przesuwnych ze zintegrowanym zabezpieczeniem przeciwwyważeniowym, które aktywuje się automatycznie po zawieszeniu skrzydła i wyregulowaniu wysokości za pomocą specjalnego mechanizmu mimośrodowego.

Okucia do drzwi przesuwnych ze skrzydłami chowanymi

Okucia do drzwi przesuwnych chowanych w ścianie to drugi podstawowy system przesuwnych drzwi wewnętrznych, głównie z zastosowaniem kaset. Kaseta jest metalową konstrukcją przystosowaną do montażu w ścianach o dwojakim rodzaju wykończenia: płytami gipsowo-kartonowymi lub mokrym tynkiem.

Okucia do drzwi przesuwnych chowanych w ścianie obejmują takie elementy jak:

• metalowa rama,
• szyna jezdna z prowadnicą,
• wózki jezdne,
• prowadnica dolna mocowana do podłoża, która staje się niewidoczna po zamocowaniu skrzydła,
• ograniczniki chwytające skrzydło w momencie otwierania lub zamykania drzwi.

Kasety z zamontowaną szyną jezdną i prowadnicą są zazwyczaj przystosowane do typowych skrzydeł drzwiowych. Można w nich instalować skrzydła pojedyncze o szerokości od 600 do 1000 mm, a także podwójne. Dostępne są modele sufitowe, o wysokości do 3000 mm, a także łukowe oraz o niestandardowych wymiarach.

Okucia do drzwi przesuwnych składanych i o zwiększonych gabarytach

W większości systemów okuć do drzwi przesuwnych składanych oraz niektórych przesuwnych o zwiększonej masie i wymiarach skrzydeł, są stosowane dodatkowe elemety, takie jak:

• prowadnica dolna, którą stanowi kształtownik z dolnym rowkiem prowadzącym, wyznaczający poprzeczny ruch drzwi z górnym zawieszeniem,
• prowadnica górna, wyznaczająca ruch poprzeczny drzwi toczących się dołem,
• rolka dolna, zamocowana do spodu skrzydła drzwi i umożliwiająca poruszanie po szynie dolnej,
• czop obrotowy górny, w postaci osi przymocowanej do górnej krawędzi drzwi składanych, która obraca się w górnym gnieździe łożyskowym,
• górne gniazdo łożyskowe, będące stałym elementem drzwi składanych, w którym jest umieszczony czop obrotowy górny,
• zawiasy, łączące części skrzydła drzwi składanych.

Okucia do drzwi przesuwnych – normalizacja

Okucia do drzwi przesuwnych objęte normą PN-EN 1527:2019 „Okucia budowlane. Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych. Wymagania i metody badań”. Dokument określa wymagania dla uruchamianych ręcznie systemów konstrukcji drzwi przesuwnych i składanych, ale z wyłączeniem drzwi i skrzydeł. Norma zawiera procedury badawcze dotyczące obciążeń statycznych, tarcia początkowego i odporności na korozję, wyłącznie okuć i bieżni. Obejmuje mechanizmy do wszystkich przemysłowych i mieszkaniowych drzwi przesuwnych oraz składanych. Ponadto z normy wynika, iż zarówno drzwi jak i ich okucia należy klasyfikować zgodnie z dziewięciocyfrowym kodem w niej opisanym. Istotną pozycję klasyfikacji stanowi trwałość okuć do drzwi przesuwnych określana sześcioma klasami: od klasy 1 - obejmującej 2 500 cykli próbnych do klasy 6 – obejmującej 100 000 cykli próbnych.

inż. Zbigniew Czajka